1.รู้จักตนเอง
2.รู้จักโลกของอาชีพ
3.รู้จักโลกของการศึกษาต่อ
1. รู้จักตนเอง
1.1 บุคลิกภาพ
คือ
ลักษณะและคุณสมบัติทั้งร่างกายและจิตใจ ได้แก่ รูปร่าง หน้าตา กิริยา
การแสดงออก อารมณ์ น้ำเสียง
การพูดจา ไหวพริบ ความเชื่อมั่น รวมทั้งรู้จักทักษะ
ความสามารถพิเศษ ความถนัดที่แท้จริง
ทัศนคติ และค่านิยมของตนเองด้วย
การค้นพบตนเองในด้านนี้มีวิธีการมากมาย วิธีง่ายที่ไม่เสียเวลามาก ได้แก่
การทำแบบทดสอบต่าง ๆ ซึ่งจะมีแบบทดสอบความสนใจ ความถนัด ค่านิยม บุคลิกภาพ
ฯลฯ
1.2 ความชอบหรือความสนใจ
ในการเลือกอาชีพที่เหมาะสมกับตนเอง
เราควรนำเอาผลการสำรวจในด้านต่าง ๆ มาประมวลเพื่อประกอบการพิจารณา เช่น
มีบุคลิกภาพแบบใด ความสามารถด้านใด
ชอบทำกิจกรรมอะไร สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้เราพิจารณาตนเองได้ว่าเราควรประกอบอาชีพอะไร
ซึ่งหากเลือกอาชีพใดได้ตรงกับคุณสมบัติของตัวเองแล้ว จะทำให้ประกอบอาชีพนั้นอย่างมีความสุข มีผลงานที่มีประสิทธิภาพน่าพอใจ
คนแต่ละคนมีความชอบและความสนใจที่แตกต่างกัน ความสนใจนี้จะสังเกตได้จากการที่นักเรียนชอบทำกิจกรรมใดอยู่เสมอ ๆ
หรือบ่อย ๆ กว่ากิจกรรมอื่น
1.3 ความถนัด
การที่บุคคลจะวางแผนในอนาคตได้อย่างถูกต้องเหมาะสมกับตัวเองได้นั้น
สิ่งหนึ่ง ที่เป็นปัจจัยสำคัญ คือบุคคลต้องรู้จักความถนัดของตนเอง
ทุกคนมีความถนัดในแต่ละด้านแตกต่างกันไป เมื่อเราทำสิ่งใดได้ดีก็จะทำให้เรามีความสุข และเกิดความภาคภูมิใจในตัวเอง การรู้จักจุดด้อยของตัวเองจะช่วยให้เราพัฒนาได้ถูกต้อง
และเรียนรู้ที่จะปรับปรุงด้านที่ไม่ถนัด ความถนัดและความสนใจมักเป็นสิ่งที่คู่กันไป ความถนัดนี้อาจสังเกตได้จากการที่บุคคลทำกิจกรรมใดหรือสิ่งใดแล้วทำได้ดี
คล่องแคล่ว ทำแล้วประสบความสำเร็จ
1.4 สติปัญญาและความสามารถ
การที่จะดูว่าสติปัญญาหรือความสามารถดีไม่ดี
อาจดูได้จากระดับคะแนนหรือผลการเรียนที่ผ่านมาในสมุดรายงานประจำตัวนักเรียนดูว่าในแต่ละวิชาที่สอบไปแล้วได้ระดับคะแนนหรือผลการเรียนเป็นอย่างไร
ถ้าได้ระดับการเรียนหรือผลการเรียนในวิชานั้นสูง
ก็แสดงว่าระดับสติปัญญาหรือความสามารถในการเรียนวิชานั้นสูง
แต่ถ้าระดับคะแนนหรือผลการเรียนในวิชานั้นต่ำ ก็แสดงว่าสติปัญญาหรือความสามารถในการเรียนวิชานั้นต่ำ
ส่วนหนึ่งที่เราควรรู้คือ รู้ว่าตนเองมีความสามารถด้านใดบ้าง
เพราะสิ่งนี้จะช่วยทำให้เรา เลือกแนวทางเหมาะสมกับตนเองมากที่สุด
เราควรคำนึงว่าเราไม่จำเป็นต้องเก่งในด้าน
ที่เหมือนกับคนอื่น เพียงแต่มีความสามารถในด้านใดด้านหนึ่งเพียงด้านเดียว
แต่เชี่ยวชาญในทักษะด้านนั้น ๆ มากก็เพียงพอแล้ว
1.5 เป้าหมายในชีวิต
ควรตั้งเป้าหมายในอนาคตว่า
ต้องการประกอบอาชีพใด เพื่อจะได้ศึกษาต่อในสาขาวิชาที่สอดคล้องกับอาชีพที่นักเรียนสนใจ
มีความถนัดและสอดคล้องกับบุคลิกภาพของตน นักเรียนควรใส่ใจที่จะวางเป้าหมายให้กับชีวิตตนเอง ไม่ว่าจะเป็นการเลือกสาขาวิชาเรียน การเลือกอาชีพ
ส่วนใหญ่จะเรียนตามที่โรงเรียนกำหนด เรียนตามเพื่อน
ตามความนิยมของสังคม สิ่งเหล่านี้ทำให้เราไม่ทราบว่า
จะทำอย่างไรกับอนาคตตนเอง การวางแผนชีวิตเป็นสิ่งสำคัญ
เราควรรู้ว่าตนเองต้องการทำอะไรกับชีวิตตนเอง จะไปที่ไหนและไปอย่างไร ทั้งนี้การวางแผนชีวิตต้องอยู่บนรากฐานของความเป็นจริงของแต่ละบุคคลด้วย
1.6 สภาพทางเศรษฐกิจและครอบครัว
พิจารณาว่าฐานะทางบ้านเป็นอย่างไร
พอที่จะส่งเสียให้ศึกษาต่อได้เพียงใด เพราะการศึกษาต่อในระดับสูงขึ้นไปนั้น
บางสาขาวิชาจำเป็นต้องใช้ทุนในการศึกษามาก แต่บางสาขาวิชาอาจใช้เวลาในการศึกษาระยะสั้น ๆ ใช้ทุนในการศึกษาไม่มาก ทั้งนี้แล้วแต่สถานศึกษาหรือสาขาวิชาที่เลือกเรียน
1.7 ค่านิยม
การที่บุคคลจะวางแผนอนาคตได้อย่างถูกต้องกับเหมาะสมกับตนเองได้นั้น
สิ่งหนึ่ง ที่เป็นปัจจัยสำคัญมากก็คือ ต้องรู้ค่านิยมในงานที่ตนยึดไว้เป็นหลักสำคัญ ค่านิยมในตนเองมีผลต่อการเลือกแนวทางต่าง
ๆ ในชีวิตของเราเสมอ การสำรวจค่านิยมในงาน จะช่วยชี้นำไปสู่อาชีพที่ตรงกับความต้องการของเรา
มี่โอกาสประสบความสำเร็จในหน้าที่การงานสูง แต่ทั้งนี้เราควรนำคุณสมบัติในด้านอื่น ๆ มาปาระกอบกับค่านิยมของตนเองด้วย
เพื่อช่วยให้การพิจารณาอาชีพที่เราควรเลือกทำเมื่อจะไปประกอบอาชีพในอนาคตอีกด้วย
1.8 รูปร่างและลักษณะของร่างกาย
สถานศึกษาหลายแห่งกำหนดคุณสมบัติเกี่ยวกับรูปร่าง
และลักษณะของทางร่างกายไว้ด้วย เช่น
สถานศึกษาด้านทหาร ตำรวจ พลศึกษา จะต้องเป็นคนที่มีสุขภาพดี
คือ มีร่างกายสมบูรณ์ แข็งแรง (มีส่วนสูง สัมพันธ์กับน้ำหนัก) มีลักษณะสมชาย
และต้องไม่พิการทางสายตา เป็นต้น
2. รู้จักโลกของอาชีพ
2.1 ลักษณะงาน
งานที่จะต้องทำเป็นประจำมีลักษณะอย่างไร
ผู้ทำงานจะต้องทำอะไรบ้าง เป็นงานที่ทำให้เกิดความเพลิดเพลินหรือก่อให้เกิดความเบื่อหน่าย
งานใหญ่หรืองานเล็ก มีความรับผิดชอบที่สำคัญหรือไม่
ต้องเกี่ยวข้องกับตัวเลข สิ่งของ
หรือคน ต้องใช้เครื่องมืออุปกรณ์มากหรือไม่ต้องนั่งทำงาน
ยืนทำงาน ต้องเดินทางหรือไม่
นักเรียนควรศึกษาลักษณะงานแต่ละอาชีพ ว่างานแต่ละอย่างนั้นมีลักษณะการปฏิบัติงานอย่างไร
มีจุดดี จุดเด่นอย่างไร
2.2 คุณสมบัติของผู้ประกอบอาชีพ
ศึกษาถึงรายละเอียดของคุณสมบัติที่งานแต่ละอาชีพต้องการ
ต้องมีความสามารถพิเศษด้านใดบ้าง มีข้อจำกัดในการประกอบอาชีพอย่างไร
ได้มีการกำหนดช่วงอายุในการทำงานและเกษียณไว้อย่างไร อาชีพนั้น ๆ โดยทั่วไปเป็นอาชีพสำหรับเพศหญิงหรือเพศชาย
หรือให้โอกาสแก่ทั้งหญิงทั้งชาย หรือให้โอกาสแก่เพศใดเพศหนึ่งมากกว่า
2.3 โอกาสก้าวหน้าในอาชีพ
อาชีพนั้น
ๆ จะมีความก้าวหน้าเพียงใด จะต้องมีการศึกษาอบรมเพิ่มเติมมีความสามารถหรือประสบการณ์อย่างไรจึงจะได้เลื่อนขั้นมากน้อยเพียงใด
การประกอบอาชีพเดิมนำไปสู่อาชีพใหม่หรือไม่
2.4 ตลาดแรงงาน
เป็นข้อมูลเกี่ยวกับความต้องการผู้ทำงานในด้านต่าง
ๆ ในปัจจุบัน และการพยากรณ์ที่จะมีความต้องการเพิ่มขึ้นหรือลดลงในอนาคต
ซึ่งอาจจะเป็นตัวกำหนดได้ว่า ถ้านักเรียนเรียนจบ
ในสาขานั้น ๆ แล้ว นักเรียนมีโอกาสในการมีงานทำมากน้อยเพียงใด
3. รู้จักโลกของการศึกษาต่อ
3.1 คณะที่เปิดสอน
นักเรียนควรศึกษาดูว่าคณะที่สนใจนั้นเปิดสอนในมหาวิทยาลัยใดบ้าง
และบางครั้งการใช้ชื่อเรียกคณะในมหาวิทยาลัยอาจจะใช้ไม่เหมือนกันและเนื้อหาที่เรียนคล้ายคลึงกัน
เช่น คณะศึกษาศาสตร์กับคณะครุศาสตร์ เป็นต้น
3.2 รายละเอียดของหลักสูตร
นักเรียนควรศึกษารายละเอียดของการเรียนให้ละเอียดว่าตลอดระยะเวลาที่เรียนในคณะนั้นๆ
นักเรียนจะได้เรียนวิชาอะไรบ้าง
3.3 โอกาสในการประกอบอาชีพ
ศึกษาดูโอกาสในการมีงานทำของแต่ละคณะว่ามีตลาดแรงงานรองรับมากน้อยแค่ไหน
เพื่อเป็นองค์ประกอบในการตัดสินใจ
3.4 ขั้นตอนการสอบคัดเลือก
นักเรียนต้องติดตามว่า
คณะที่สนใจนั้นมีวิธีรับผ่านช่องทางใดบ้าง เช่น รับตรง รับนักเรียนโควตา รับผ่านระบบกลาง
และรับเป็นจำนวนกี่คน
กระบวนการตัดสินใจเลือกอาชีพ เป็นกระบวนการที่บุคคลจะพิจารณาเพื่อประกอบการตัดสินใจ
เป็นกระบวนการที่สลับซับซ้อน เช่น
ต้องพิจารณาค่านิยม ความสนใจ
ความถนัด และคุณสมบัติอื่น ๆ
การตัดสินใจสัมพันธ์กับทักษะที่ได้เรียนรู้ ลักษณะที่เป็นเอกลักษณ์ของบุคคล เช่น
หลักในการตัดสินใจ เป็นการสำรวจหนทางที่
จะเป็นไปได้กำหนดว่าจะทำอะไร จะเกิดผลอะไร
ในการตัดสินใจ เราต้องรู้จักความสามารถความสนใจ
ค่านิยมของตนเองและรู้ประสบการณ์ที่เกี่ยวข้อง นำความรู้ไปพิจารณาตัวเลือกต่าง ๆ ถ้าได้ข้อมูลมากเท่าใด
บุคคลนั้นก็มีโอกาสได้ผลที่พึงปรารถนามากขึ้นเท่านั้น
ข้อมูลจากการประเมินนำไปสู่การอภิปรายลักษณะพิเศษของบุคคลที่สามารถเชื่อมโยงกับความต้องการทางการศึกษาและอาชีพคนเรามีความถนัด
ความสามารถ และความสนใจในงานอาชีพแตกต่างกัน
บางคนเหมาะที่จะทำงานด้านหัตถกรรม บางคนเหมาะที่จะทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรกล หรืองานทางด้านวิทยาศาสตร์
ส่วนบางคนเหมาะกับงานทางด้านที่จะสอนดนตรี แต่ละคนย่อมแตกต่างกัน ข้อสำคัญคือต้องรู้จักตนเอง
และรู้จักงานอาชีพต่าง ๆ อย่างกว้างขวาง
รวมทั้งพิจารณาดูว่า มีงานอะไรบ้างที่ชอบและสนใจมากที่สุด
และงานนั้น ๆ เหมาะกับอุปนิสัยและบุคลิกภาพหรือไม่
ขอขอบคุณแหล่งที่มา : http://guidance.obec.go.th/?p=1033
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น